Làm thế nào để khiến cách bạn nói tiếng Anh nghe hợp lý hơn? Hãy dùng collocation!
Nếu bạn hỏi một vài người nói tiếng Anh rằng collocation là gì, khá chắc là họ sẽ nhún vai rồi hỏi ngược lại rằng ý bạn là gì. Vậy nên tôi rất sẵn lòng giải thích cho bạn.
Collocation là các từ thường đi chung với nhau trong tiếng Anh. Nó khiến tiếng Anh của bạn nghe trôi chảy và giống người bản địa hơn, và nếu bạn nói sai một collocation thì mọi người sẽ nói – “Ừm, nghe có vẻ sai sai, mọi người thường không nói như vậy trong tiếng Anh đâu.”
Cái phần khó ở đây là không có một quy tắc nào cho việc các từ nào sẽ được ghép với nhau, và bạn buộc phải xây dựng một “cảm giác” về cách các từ được sử dụng như thế nào một cách tự nhiên. Về cơ bản thì bạn phải học các collocation và kết hợp chúng vào các bài viết hay các cuộc hội thoại của bạn.
Ví dụ, khi bạn trở lại làm việc sau một vài ngày ốm, bạn sẽ nói với đồng nghiệp bạn rằng bạn “fully covered” (đã khỏe lại hoàn toàn). Nếu bạn dùng bất kì từ nào với “recovered” – như là “completely recovered”, “absolutely recovered” hay “totally recovered” – nó sẽ không tự nhiên bằng collocation “fully covered”. Hai từ ”fully” và “recovered” là những từ đi cùng nhau tự nhiên nhất trong Anh ngữ, bởi vậy chúng ta có thể nói những từ này đi cùng với nhau.
Collocation là một khái niệm tương tự với các thành ngữ trong tiếng Anh. Cũng như thành ngữ, chúng là một tổ hợp các từ được sử dụng bởi người bản địa và bạn buộc phải học để có thể sử dụng được chúng; bạn không thể chỉ đơn giản là dịch các từ cùng nghĩa từ tiếng mẹ đẻ của bạn ra tiếng Anh và dính chúng lại với nhau được.
Tuy nhiên, bạn sẽ không thể nói tiếng Anh giỏi khi bạn chỉ biết mỗi collocation là gì. Chỉ có nhận thức về nó không thể giúp bạn nói trôi chảy hơn, sau rất nhiều năm theo đuổi việc nói trôi chảy tiếng Anh thì đây đã trở thành một điều hiển nhiên đối với tôi.
Không dài dòng nữa, hãy đi thẳng vào vấn đề luôn nhé!
Tại sao tôi phải quan tâm đến mớ collocation đó, tại sao tôi không thể chỉ nói theo cách tôi vẫn nói đó giờ?
Bạn có thể chứ.
Bạn không cần thiết phải trở thành một kẻ cuồng học tiếng Anh và chôn vùi bản thân dưới những chồng sách về collocation để có thể sử dụng chúng trong cuộc sống thực tế. Kể cả khi bạn chưa từng nghe về collocation trước đó thì cũng không có nghĩa rằng bạn không sử dụng chúng! Bạn nhìn xem – việc liên tục giao tiếp và liên tục tiếp xúc với tiếng Anh sẽ in vào não bạn một phản xạ tự nhiên.
Do đó bất cứ khi nào bạn học một từ tiếng Anh mới theo ngữ cảnh, bạn sẽ tự động ghi nhớ các từ đi cùng với từ bạn học. Ví dụ, bạn bắt gặp một cách dùng mới cho động từ “to bear”. Mỗi khi bạn nghe thấy từ này thì đều là khi nó nằm trong một ngữ cảnh cụ thể nào đó chứ không phải chỉ đứng một mình. Và cụm từ bạn hay bắt gặp là “please bear in mind” – có nghĩa là “please remember”.
Do vậy nếu bạn học từ “to bear” dưới dạng một phần của collocation “bear in mind”, nó sẽ in sâu hơn vào não bạn và bạn hoàn toàn có thể sử dụng chúng một cách tự nhiên. Điều này đưa chúng ta đến với luận điểm tiếp theo:
Học từ mới dưới dạng một phần của collocation sẽ dễ hơn học nó một mình!
Một trong những sai lầm lớn nhất mà người học tiếng Anh đã phạm phải là học các từ mới một cách riêng biệt. Nhiều năm trước đây, tôi thường đem theo mình một túi các quyển từ điển, nơi mà tôi sẽ ghi vào đó các từ mới đã được dịch sang ngôn ngữ mẹ đẻ của tôi – và tôi đã ghi nhớ hàng nghìn từ theo cách này.
Tôi đã rất thất vọng cũng như ngạc nhiên khi nhận ra rằng tôi không thể sử dụng phần lớn số từ đó – nhưng tôi vẫn cố nhồi nhét các từ một cách riêng biệt vào não tôi. Nhưng hiện tại tôi đã nhận ra rằng thiếu đi sự kết hợp với ngữ cảnh sẽ hạn chế khả năng sử dụng những từ tiếng Anh đó vào hội thoại hàng ngày – điều đó có nghĩa là tôi không tiếp nhận được nó như là một phần của sự tiếp thu collocation một cách tự nhiên.
Hãy lấy từ “to bear” làm ví dụ. Nếu bạn học thuộc tất cả nghĩa của nó bằng cách dịch nó ra tiếng mẹ đẻ, bạn sẽ nghĩ mình đã làm rất tốt rồi. Tuy nhiên mỗi khi bạn nói, bạn đều phải dịch một câu tiếng Anh từ tiếng mẹ đẻ của bạn sang, và trong quá trình này bạn sẽ mất khá nhiều thời gian để lựa chọn từ sao cho phù hợp. Nó sẽ tốn của bạn nhiều thời gian hơn rất nhiều so với việc bạn chỉ cần đơn giản nói cụm “bear in mind”.
Nói cách khác – khi bạn cải thiện tiếng Anh của mình bằng cách học các collocation theo ngữ cảnh, bạn sẽ nói trôi chảy hơn nhiều. Bạn sẽ có khả năng sử dụng các cụm từ hơn là chỉ đơn thuần gắn từng từ vào chung với nhau!
Bạn thấy đấy, rất có thể bạn thậm chí chẳng sử dụng từ “to bear” theo cách chính xác nếu bạn chỉ đơn thuần dịch từ đó ra từ tiếng mẹ đẻ của mình và đặt nó vào ngữ cảnh của tiếng Anh. . Động từ “to bear” có rất nhiều nghĩa – “to carry” (mang) như trong “to bear arms”, “to endure”(chịu đựng) như trong “I can’t bear it”, và phổ biến nhất là “to be born”(được sinh ra) – like “I was born in 1979”. Tuy nhiên, nếu bạn không biết được từ “to bear” thường được ghép với các từ nào, bạn sẽ không thể sử dụng các cụm từ trên!
Mẹo nhỏ hôm nay:
Khi bạn tra từ mới trong từ điển, hãy chú ý xem chúng thường được sử dụng trong các collocation nào. Ví dụ, Dictionary.com luôn cung cấp những collocation bên cạnh kết quả tìm kiếm, giống như trong ảnh dưới đây:
Tôi phải làm gì nếu tôi không thể nghĩ ra một collocation thích hợp có chứa từ đó?
Hãy luôn nhớ rằng bạn có thể diễn giải từ bạn định nói ra nếu bạn bị kẹt ở từ đó. Nói cách khác thì bạn vẫn có thể nói tốt kể cả khi bạn không biết bất kì một collocation nào phù hợp với từ cụ thể mà bạn muốn sử dụng.
Có hàng ngàn hàng vạn collocation trong tiếng Anh, và việc học được hết các collocation đó là một quá trình dài dằng dẵng tiêu tốn nhiều năm trời. Có thể nói việc học một số lượng collocation khổng lồ cũng như việc sử dụng nhuần nhuyễn nó trong giao tiếp là một nhiệm vụ mang tính sử thi.
Tôi luôn phản đối việc tập trung quá nhiều vào việc phát triển và học tập các khía cạnh kỹ thuật như là các quy tắc ngữ pháp và cố gắng sử dụng nó sau này. Nó gây ra những hệ quả tiêu cực đến sự trôi chảy khi giao tiếp của bạn bởi khả năng giao tiếp trôi chảy sẽ liên quan đến phản xạ và giao tiếp ngay lập tức hơn.
Bởi vậy, bạn không cần thiết phải tự làm mình áp lực quá mức. Nếu bạn không biết cách diễn đạt một từ thì đơn giản là hãy cứ diễn đạt bằng vốn từ bạn đang có. Việc có thể diễn giải ý của mình cũng quan trọng như việc sử dụng các collocation một cách tự nhiên mà thôi. Và cũng đừng xấu hổ vì bản thân sử dụng khác người ta hay sử dụng lối diễn đạt của chính mình.
Và những điều trên đưa tôi đến một quan điểm tiếp theo:
Phần lớn các collocation không mạnh mẽ như bạn tưởng
Lấy ví dụ về một collocation khá phổ biến – “to borrow heavily”. Đây là từ để diễn tả một khoản nợ khổng lồ trong tiếng Anh. Bạn không thể nói là “I borrowed strongly” hay “I borrowed intensively” được. Nói đúng hơn thì – bạn CÓ THỂ nói như vậy, nhưng nghe nó không hợp lý, hãy nhớ lại nghĩa của cả cụm từ này. Một người nếu không tiếp xúc với người bản địa đủ nhiều có thể cảm thấy khó khăn trong việc phân biệt giữa những cụm từ liên kết “tốt” và “kém” trong tiếng Anh, nhưng qua thời gian bạn sẽ tự có thể phát triển “giác quan thứ sáu” của mình.
Dù sao đi chăng nữa, “I borrowed heavily” là cách mà phần lớn những người sử dụng tiếng Anh dùng để diễn tả một quy trình vay nợ ngân hàng một khoản tiền khổng lồ, và tôi cho rằng đây là một collocation khá mạnh. Nói cách khác, bạn khó có thể thay thế trạng từ “heavily” bằng một trạng từ khác.
Nhưng đây là một điều mà bạn phải ghi nhớ – rất nhiều người học tiếng Anh đã mắc lỗi chú ý quá mức vào tiểu tiết như là “trạng từ nào có thể dùng với động từ “to borrow” nhỉ ?” Và họ mắc kẹt với suy nghĩ theo thói quen đó mà không nhận ra rằng bản thân không cần thiết phải dùng một trạng từ để diễn tả tình trạng vay nợ nhiều.
Nếu bạn không chắc chắn về việc nói thế nào cho tự nhiên, bạn hoàn toàn có thể sử dụng những từ rất đơn giản – “I borrowed a lot!” Thấy không? Chúng tôi đã phá giải một vấn đề lớn về liên kết mạnh trong collocation “to borrow heavily” và đưa nó về một vấn đề khác hoàn toàn – làm thế nào để diễn đạt nó theo cách đơn giản nhất có thể!
Nói tóm lại, bài viết này đưa đến 2 kết luận – collocation trong tiếng Anh là một phần của việc giao tiếp trôi chảy và tự nhiên, nhưng cùng lúc đó, kể cả bạn không biết một từ có thể kết hợp với từ nào thì bạn vẫn có thể sử dụng các từ khác thay thế.
